Sevgi, Hoşgörü ve İlmin Üstadı Hacı Bektaş-ı Velî... Gerçek ismi, Seyyid Muhammed bin İbrahim Ata olan Hacı Bektaş-ı Veli Horasan'ın Nişabûr şehrinde doğmuştur.
Moğol istilasının ardından Anadolu'ya gelerek bugünkü Nevşehir'in Hacıbektaş olarak anılan bölgesine yerleşen Hacı Bektaş Veli, Burada kurduğu dergâh ile Anadolu Aleviliğinin ve Bektaşiliğin gelişimine önemli katkı sağlamıştır.
Hacı Bektaş Veli'nin doğumu, ölümü, kim tarafından eğitildiği, Anadolu'ya tam olarak hangi tarihte geldiğine dair kesin bilgiler bulunmamaktadır. Hakkında bilgi veren en eski kaynaklardan biri olan Vilayetname’de, Hacı Bektaş Veli, Hz. Ali’nin soyundan yedinci İmam Musa Kazım nesline bağlı olduğu ileri sürülmüştür.
Yaygın olan kanaate göre, Lokman Perende’nin himayesinde ve Yesevilik öğretisinin etkin olduğu bir ortamda yetişmiştir. Horasan ve Erdebil’de aldığı tekke eğitimi, Anadolu'ya geliş yolu ve Anadolu'da bulunduğu yerler dikkate alındığında, Hacı Bektaş Veli, Yesevilik, Melamilik, Bâtınilik, İsmaililik, Ahilik, Babailik, Mevlevilik, Kalenderîlik gibi dönemin inanç ve anlayışlarını, yakından tanıyor ve biliyor olmalıdır.
Hacı Bektaş Veli, Baba İlyas'ın halifeleri arasında sayılmaktadır. Eflâkî, Hacı Bektaş adını üç yerde kullanmakta ve büyük atası Baba İlyas'ın altmış halifesi arasında saymaktadır. Baba İlyas'ın altmış halifesi arasında, Osman Gazi'nin kayınpederi Ede Bâlî'nin de olduğunu, Eflâkî'den öğrenmekteyiz.
Hacı Bektaş Veli, Osmanlı İmparatorluğunda XIV. yüzyıldan itibaren, sosyal ve siyasi bakımdan büyük etkinliği olan, II. Mahmut tarafından Yeniçeri Ocağı ile birlikte kapatılan, Abdülaziz zamanında tekrar canlanan ve 25 Kasım 1925 tarihinde Tekke ve Zaviyelerin kapatılmasına kadar devam eden Bektaşi tarikatının piridir.
Hacı Bektaş Veli'nin harcını kardığı Alevi-Bektaşi anlayışı, Anadolu’nun yanı sıra Balkanlar, Arnavutluk, Yunanistan, Bulgaristan, Bosna, Kosova, Makedonya, Gül Baba türbesinin bulunduğu Macaristan'ın Budapeşte şehrinden Azerbaycan'a kadar birçok yerde kabul görmüş ve benimsenmiştir.
Hayatının büyük bir kısmını Sulucakarahöyük’te (Hacıbektaş) geçiren Hacı Bektaş Veli, ömrünü de burada tamamlamıştır. Mezarı, Nevşehir İl’ine bağlı Hacıbektaş İlçesi’nde bulunmaktadır.
Düşünce ve öğretileriyle asırlardır sevgi, birlik, beraberlik ve barış öğütleyen Hacı Bektaş Veli'nin vefatının 750.yılı olması sebebiyle 2021 Şubat ayında UNESCO tarafından Hacı Beştaş Veli yılı olarak ilan edilmiştir.
Hacı Bektaş-ı Veli'nin Makalat adlı Arapça bir eseri vardır. Hacı Bektaş-ı Veli'nin derslerini ve sohbetlerini takip ederek onun tarikatına bağlananlara, tasavvuftaki usûle uyularak "Bektaşi" denildi.
Alevi – Bektaşi felsefesi:
“Eline, beline, diline sahip ol”,
“Yetmişiki milleti bir nazarda gör” anlayışı ile yoğurulur.
"Kadınları okutunuz" sözü ile Hacı Bektaş Veli, akla, mantığa ve sevgi temeline dayandıran; kadın ve erkek eşitliğini savunan ve döneminde Hatun Ana (Kadıncık Ana) önderliğinde kurulan Anadolu Bacıları teşkilatına büyük destek veren bir düşünce adamı ve düşünürdür.
Hacı Beştaş Veli’ye duyulan ilgi, saygı ve sevgi, Alevi Bektaşi öğretisinin temelini oluşturan İnsan-Tanrı-Doğa sevgisine dayanan hümanist yaşam felsefesi ve öğretisinden kaynaklanmaktadır.
Her şeyi insanda arayan; Hakk’ı kendi özünde, kendini özünü Hakk’ta bulan anlayışıyla barışı, sevgiyi ve bilimi kendisine rehber edinen Hacı Bektaş Veli ve düşüncesi yüzyıllardır etkisini sürdürmektedir.
O’nun anlayışında dinin kaynağı Hak korkusuna değil, Hak sevgisine dayanır.
Şimdi gelin hep beraber hoşgörü insanı Hacı Bektaş Veli sözlerine yakından bakalım.
- Göze nur gönülden gelir.
- Murada ermek, sabır iledir.
- Araştırma, açık bir sınavdır.
- Hak güneşten daha zahirdir.
- Eline, diline, beline sahip ol.
- Arifler hem arıdır, hem arıtıcı.
- Abdal, Hakk’a hayran olandır.
- Cennet için ibadet geçersizdir.
- En büyük keramet çalışmaktır.
- Bir olalım, iri olalım, diri olalım.
- Her ne arar isen, kendinde ara.
- Dil mızraktan, daha derin yaralar.
- Adalet her işte, Hakk’ı bilmektir.
- Çalışan insan kötülük düşünmez.
- İnsanın kemali, ahlâk güzelliğidir.
- İlim beşikte başlar, mezarda biter.
- Mürüvvet hoş görme ve affetmektir.
- Allah ile gönül arasında perde yoktur.
- Hiçbir milleti ve insanı ayıplamayınız.
- Marifet, nefsi silmek değil, bilmektir.
- Elden gelen her iyiliği, herkese yapınız.
- Aşk meydanı, erenlerin ve bilenlerindir.
- Dinine dizlerinle değil, kalbinle bağlan.
- Çalışmadan geçinenler, bizden değildir.
- İbadetin yeri başkadır, işin yeri başkadır.
- Nefsine ağır geleni, kimseye tatbik etme.
- Kendini tanımayan, Yaratan’ı da bilemez.
- İlimden gidilmeyen yolun sonu karanlıktır.
- Dili, dini, rengi ne olursa olsun iyiler iyidir.
- Bilimden gidilmeyen yolun sonu karanlıktır
- Okunacak en büyük kitap insandır
- Yolumuz, ilim, irfan ve insanlık sevgisi üzerine kurulmuştur
Hacı Bektaş Veli; öğretisinin temel ilkelerini oluşturan bu dizeleriyle, yüz yıllar geçse de felsefesinin derinliği ve gerçekliği ile günümüz toplumlarına da ışık tutmaktadır.
“Hararet nardadır, sac’da değildir,
Keramet baştadır, tac’da değildir,
Her ne arar isen, kendinde ara,
Kudüs’te, Mekke’de, Hac’da değildir”
En kalbi sevgi ve saygılarımla
(kaynakça: hacibektas.com)
